Wednesday, January 31, 2018

Words in Poems: Aleš Šteger


Presentamos, en versión del traductor argentino Pablo Juan Fajdiga, algunos textos del poeta esloveno Aleš Šteger (1973), tomados de esta entrada de Círculo de Poesía.

Tokio

La pared se alza al lado de la del vecino,
Como las noches en Shinagawa.


El pasaje es demasiado angosto
Para palabras luciérnagas.


He quedado varado en la vida,
Por eso escribo.


Nicosia

Oigo caer
Naranjas maduras al barro.
La gente, cerrada por el mar,
Teje alambre de púas.
También a nosotros dos nos canta

Un solo Dios,
En infinitas lenguas
Infinitas verdades.
Cinco veces al día.


El defecto es
Un componente de lo perfecto.
La mentira es parte de la verdad.

¿Por qué se esfuerza la oruga
En llegar a ser mariposa?

De unas manos
Sangrantes por
La silvestre hierba de San Juan

Y la ebria uva
Recibí la noticia
De que todo está emparentado
Y es la vez
Bueno y malo.


Pobre de mí.
¿Adónde irá la arcilla,
Adónde el aliento
Cuando me cubra
La dulce nieve?

Cada uno de nosotros
Es de algún lugar,
Cada uno viene
Sin cesar
De algún lugar.


No dejaremos
De venir, cantar, de ser cada uno.

Las estrellas, los ríos, las montañas
No son una orientación de fiar.


Sólo aquello que llevas,
Lo que no puedes dejar
De llevar consigo
Cuando vienes y vienes,

Sin cesar,
Sólo aquello es,
Sólo aquello –

El único lugar.
Todo el resto es de algún lugar,
Cada uno va hacia algún lugar.

Alabado seas,
Sentido de nuestro camino,
Indeterminable y libre.


El sol quedó varado
En la copa del roble centenario.

Ojalá yo también pudiera
Yacer por siempre
Bajo su límpida sombra,
Con el cielo en mis ojos.

No hacer nada.
No me atrevo.

Es terrible
Todo lo que hace
Esa pequeña nada
Con el hombre.

Es mejor refugiarse
En las palabras,
Donde están domados
El pequeño gran hombre

Y la diminuta
Inabarcable nada.
Incluso si alguna vez la palabra
Te arrincona en un ángulo muerto,
Ahí siempre hay una puerta.

¿Quién puede
Escribir qué hay
Detrás de esa puerta?

Tuesday, January 30, 2018

Hands in Poems: Pablo Neruda (IV)


Es hoy: todo el ayer se fue cayendo
entre dedos de luz y ojos de sueño,
mañana llegará con pasos verdes:
nadie detiene el río de la aurora.

Nadie detiene el río de tus manos,
los ojos de tu sueño, bienhadada,
eres temblor del tiempo que transcurre
entre luz vertical y sol sombrío,

y el cielo cierra sobre ti sus alas
llevándote y trayéndote a mis brazos
con puntual, misteriosa cortesía:

Por eso canto al día y a la luna,
al mar, al tiempo, a todos los planetas,
a tu voz diurna y a tu piel nocturna.

Monday, January 29, 2018

Words in Poems: Luis Cernuda (III)



No decía palabras, 
acercaba tan sólo un cuerpo interrogante, 
porque ignoraba que el deseo es una pregunta 
cuya respuesta no existe, 
una hoja cuya rama no existe, 
un mundo cuyo cielo no existe.

La angustia se abre paso entre los huesos, 
remonta por las venas 
hasta abrirse en la piel, 
surtidores de sueño 
hechos carne en interrogación vuelta a las nubes.

Un roce al paso, 
una mirada fugaz entre las sombras, 
bastan para que el cuerpo se abra en dos, 
ávido de recibir en sí mismo 
otro cuerpo que sueñe; 
mitad y mitad, sueño y sueño, carne y carne, 
iguales en figura, iguales en amor, iguales en deseo. 
Auque sólo sea una esperanza 
porque el deseo es pregunta cuya respuesta nadie sabe.

Sunday, January 28, 2018

Letters in Books: O trapecista da malla de rombos

A literatura parece capturar a pura esencia da infancia. Fala do noso eu pequeniño de xeito cativador e envolvente, lonxe do discurso construtivista que categoriza aos/ás nenos/as como "proxectos de persoas" dependentes e inestables que cómpre coidar e educar para que alcancen o seu desenvolvemento pleno.

Por iso nos fascinan personaxes memorables coma Susana (A nena do abrigo de astracán) Oliver (Oliver Twist), Matilda, Balbino (Memorias dun neno labrego), Alice (Alice in Wonderland), Bruno (The Boy in the Striped Pajamas), Anne (Anne of Green Gables), Dorothy (The Wonderful Wizard of Oz) ou Tom (The Adventures of Tom Sawyer).  A través deles recuperamos a frescura e a coloquialidade da voz que nós tamén tivemos unha vez. Recoñecemos a nobreza, o enxeño e a inocencia que eles/as destilan e que pode que nós conservemos... pero xa un tanto esfarrapados.

Fóronsenos esfiañando no camiño cara o desenvolvemento pleno. Fai falta zurcilos. Remendalos cos fíos das historias que nos levan de volta transitoria á patria da infancia que dicía Rilke. Contos que nos fan reabrir o noso baúl (M. Carol), contemplar o remuíño de soños e  ilusión que contén e meternos dentro a apalpar a súa substancia e profundidade. 
Contos coma O trapecista da malla de rombos (2018), a novela máis recente de Alberto Canal. Ao engado dun personaxe peterpanesco únese o atractivo da singularidade e o misterio de Benposta, a Ciudad de los Muchachos. Benposta, unha "cidade" cun autogoberno democrático e autarquía económica que naceu en 1956 e durou uns corenta anos.  A súa Escola do Circo perseguía unha función social e inclusiva, similar ao programa Cirque du Monde do Cirque du Soleil. Acolleu a uns 200 nenos e nenas nos seus 40 anos de existencia.

Fidel desexa ser Iupanki, o trapecista da malla de rombos. Quere ser volteador, e esa ilusión será a súa forza motriz:

"Viña de sufrir un forte ataque de ilusión e iso fixo que por unha miga se sentise o neno máis feliz do mundo" (p.17)
"Non se decatan de que están a xogar cun dos sentimentos máis importantes da historia da humanidade: a ilusión dun neno por interpretar unha cantiga que procura felicidade para o corazón doutros nenos" (p.95) 
"... a memoria do soño de Benposta pervivirá por sempre, porque ningún destes milhomes que se senten poderosos será capaz de matar a ilusión que provoca nos corazóns dos nenos a chegada do circo a calquera lugar do mundo" (p.167)
"Crer, cren os maiores; os nenos só temos ilusión" (p.193) 

Iupanki é o protagonista indiscutible, pero a historia ocorre figurada e literalmente por riba da súa cabeza, no mundo adulto onde os soños deben camiñar pola corda frouxa das acusacións de explotación infantil ou pederastia.

Se Iupanki é o volteador, Benposta e a súa comunidade son o seu portor. Entre os dous (individuo e comunidade) executan o exercicio de equilibrio, balance e tempo. Iupanki non pode realizar as súas piruetas sen as presas de mans que lle serven de apoio no poliedro da vida: Nuna, Maeko, Ruxandra, o padre Silveira, Moacir e os demais. 
"... a Grande Aventura, e esta consistía en vivir unha morea de experiencias humanas na rúa, que lles ensinaban aos rapaces a valorar as cousas importantes da vida" (p.65)
Non se trata dun adoutrinamento. Iupanki é o epítome da resiliencia e a loita por conseguir os obxectivos propostos partindo da súa propia avaliación das circunstancias. A súa agulla de marear sinala a terra dos soños e colle o camiño menos transitado para emerxer ao outro lado da infancia, alén das convencións sociais, a discriminación e os prexuízos. A medida que vai adquirindo a axilidade e o equilibrio do acróbata, vai conformando a súa propia definición do que é a ilusión (p.183).

Canal confronta hábilmente a inocencia do neno cos paradoxos do mundo real, desenmascarando con brutal sutileza as deficiencias da nosa sociedade coma se dunha fábula se tratase, moi ao xeito de  A. de Saint-ExupéryNon é que faga unha idealización da infancia pero, como en Benposta, quédanos claro que "... os nenos sempre ocupan o cumio da pirámide da xente importante" (p.34).

Saltos, volteos e rotacións argumentais sucédense ao ritmo do gran himno da ilusión, alternándose no poliedro deste circo que é o mundo. Todo o relato constitúe un exercicio de preparación para a "execución d[a] gran pirueta mortal" (p.9) que se presaxia na primeirísima páxina. E como veladura traslúcida deste gran cadro, o amor incipiente de Nuna e Iupanki ou o amor doente de Ruxandra e Moacir:
"Iupanki nunca lera nada tan fermoso como aquela carta de amor que mesmo parecía que fora escrita co sangue que a Ruxandra lle abrollaba do corazón" (p.134)
"O mundo non pode vivir sen ilusión" 
(p.141)

Para saber máis:

Saturday, January 27, 2018

Hands in Poems: Gisela M. Gracias Ramos Rosa



quando a sede è pergaminho
a mão avança para a água do poema
como a sombra que antecede o barro
antes da forma encontrar a pedra
secular



Friday, January 26, 2018

The Heart in Poems: Inez Andrade Paes (II)




Borboletas são corações com asas
abanam-se como leques em mãos frenéticas umas
outras como mão acetinada

atiram ao ar toda a aflição em poeira metálica
que se prende na pele como luva brilhante e transparente

Borboletas com asas são pulsações de amor


Do livro Da eterna vontade (2015)

Thursday, January 25, 2018

Hands in Poems: Anne Sexton





Two Hands

From the sea came a hand,
ignorant as a penny,
troubled with the salt of its mother,
mute with the silence of the fishes,
quick with the altars of the tides,
and God reached out of His mouth
and called it a man.
Up came the other hand
and God called it woman.
The hands applauded
And this was no sin.
It was as it was meant to be.



I see them romaing the streets:
Levi complaining about his mattress,
Sarah studying a beetle,
Mandrake holding his coffee mug,
Sally playing the drum at a football game,
John closing the eyes of the dying woman,
and some who are in prison,
even the prison of their bodies,
as Christ was prisoned in His body
until the triumph came.



Unwind hands,
you angel webs,
unwind like the coil of a jumping jack,
cup together and let yourselves fill up with
sun,
and applaud, world, 
applaud.



Wednesday, January 24, 2018

Letters in Poems: Miguel Hernández (V)



Nanas de la cebolla 

( Dedicadas a su hijo, a raíz de recibir una carta de su mujer, 
en la que le decía que no comía más que pan: y cebolla) 
La cebolla es escarcha 
cerrada y pobre. 
Escarcha de tus días 
y de mis noches. 
Hambre y cebolla, 
hielo negro y escarcha 
grande y redonda. 
En la cuna del hambre 
mi niño estaba. 
Con sangre de cebolla 
se amamantaba. 
Pero tu sangre, 
escarchada de azúcar, 
cebolla y hambre. 
Una mujer morena 
resuelta en luna 
se derrama hilo a hilo 
sobre la cuna. 
Ríete, niño, 
que te traigo la luna 
cuando es preciso. 
Alondra de mi casa, 
ríete mucho. 
Es tu risa en tus ojos 
la luz del mundo. 
Ríete tanto 
que mi alma al oírte 
bata el espacio. 
Tu risa me hace libre, 
me pone alas. 
Soledades me quita, 
cárcel me arranca. 
Boca que vuela, 
corazón que en tus labios 
relampaguea. 
Es tu risa la espada 
más victoriosa, 
vencedor de las flores 
y las alondras 
Rival del sol. 
Porvenir de mis huesos 
y de mi amor. 
La carne aleteante, 
súbito el párpado, 
el vivir como nunca 
coloreado. 
¡Cuánto jilguero 
se remonta, aletea, 
desde tu cuerpo! 
Desperté de ser niño: 
nunca despiertes. 
Triste llevo la boca: 
ríete siempre. 
Siempre en la cuna, 
defendiendo la risa 
pluma por pluma. 
Ser de vuelo tan lato, 
tan extendido, 
que tu carne es el cielo 
recién nacido. 
¡Si yo pudiera 
remontarme al origen 
de tu carrera! 
Al octavo mes ríes 
con cinco azahares. 
Con cinco diminutas 
ferocidades. 
Con cinco dientes 
como cinco jazmines 
adolescentes. 
Frontera de los besos 
serán mañana, 
cuando en la dentadura 
sientas un arma. 
Sientas un fuego 
correr dientes abajo 
buscando el centro. 
Vuela niño en la doble 
luna del pecho: 
él, triste de cebolla, 
tú, satisfecho. 
No te derrumbes. 
No sepas lo que pasa ni 
lo que ocurre.


Tuesday, January 23, 2018

Letters in Poems: Ángel González (IX)

(1925-2008)

¿Sabes que un papel puede...?


¿Sabes que un papel puede cortar como una navaja?

Simple papel en blanco,
una carta no escrita

me hace hoy sangrar.

En Antología poética (2016)

Monday, January 22, 2018

Hands and Hearts in Street Art (II): Carballo

O século XXI trouxo consigo unha liberación dos medios artísticos no medio urbano, traspasando os límites do papel, o cartón e o lenzo e usando como marcos o asfalto, as beirarrúas, paredes e entradas de metro. A arte urbana xa é parte das nosas vidas e medra en popularidade e visibilidade como personificación do movemento, a liberdade e a espontaneidade. 

O mesmo espírito subversivo, ethos radical e linguaxe elaborada das hip-hop crews de New York e Philadelphia subxace nas obras que ocupan os espazos públicos en Carballo. Xa vos falaramos dalgunhas delas nesta anterior entrada, pero o número de traballos dos grafiteiros vai medrando, enchendo a vila de escenas vibrantes que iluminan o gris do cemento omnipresente, interactuando coa paisaxe urbana e coas nosas pupilas. Aquí vos deixamos unha actualización, aínda que é mellor que vaiades para aprecialos en persoa.




















Sunday, January 21, 2018

Words in Poems: Adão Cruz (VI)


As palavras estão gastas

As palavras estão gastas estão gastas as palavras

Mesmo gastas as palavras são olhos de distância e água as
palavras são sopros de horizonte as palavras são bonitas são
bonitas as palabras ditas e não ditas

São boas as palavras por dentro e por fora mesmo as
palabras más

São precisas as palavras para falara com a paisagem se não
somos capazes da poesia de Grieg numa Canção de Solveig
ou da melodia de Smetana nas ondulações do Moldava

Mesmo gastas as palavras ainda têm dedos olhos e
lábios

Eu ainda acredito nas palavras gastas puídas sem cor

São elas que dão a tangência da música e acendem as noites
com olhos de fora

Não matem as palavras gastas e velhas assim sem mais
nem menos não deitem fora as palavras velhas e gastas até
que me ofereçam no dia em que ficar mudo uma caixa de
palavras novas    

Saturday, January 20, 2018

Words in Poems: O Leo



Hai cu

Para o Raúl, o Pándigo, o Pifo

Escribo desta forma
porque son un ghicho

porco en palabras

En Hai cu (2007)

Friday, January 19, 2018

The Heart in Poems: Jackie Kay



Small


It’s always the small that
gets you, a wee act
of kindness, the tiniest detail,
a stranger’s caress,
your heart, the way you react
when faced with the trials.

The gift of a bluebell, an embrace,
Oh – the yellow gorse,
the small brown foals,
the crows lined up
from the train window.
Beauty, inches close to sorrow.


 In Bantam (2017)

Thursday, January 18, 2018

Letters in Poems: Fran Alonso (IV)



Ignoro a que dimensión
puideron liscar hoxe
as pombas da terraza.
Por primeira vez o camareiro
tróuxome o café sen preguntar,
dando por suposto que o desexo.
Todo se asemella demasiado xa
a unha rutina.
Non hai case ninguén aquí.
Só tres mulleres maduras
que comparten unha mesa.
Unha delas - co pelo louro tinguido- 
degusta unha cervexa e asegura
que pola noite apenas cea para non
engordar. Outra fuma 
con pose cinematográfica
e exhibe con impericia
unha pamela decrépita
diante dun zume de laranxa.
A terceira, máis discreta, mostra 
un rostro con lentes de lenta lentura, 
leva pelo curto e sorbe un café.
Aseméllase a unha mestra que tiven
cando neno.
Unha fileira de ácaros pasea
indiferente sobre a mesa,
bañándose 
en diminutas partículas
de po.
O ceo énchese de píllaras
que debuxan no aire nubes de desexo
inalcanzables.
Hoxe o azul do mar móstrase
lascivo e insinúa
con timidez o seu candor.
Eu observo de esguello as tres
mulleres e - de súpeto- unha delas
mírame con teimosía.
É a que fala - a do pelo louro-
quen espeta en min a súa ollada.
Deduce que estou ocupado,
atento ás miñas propias cousas,
porque garabateo nun caderno,
asegurándose de que non 
lle presto ningunha atención.
Naturalmente non sospeita
que estou a escribir un poema
sobre elas.
Chega unha moza que está a piques
de sentar pero érguese axiña ao ver
pasar a muller que reparte as cartas.
Vai onda ela e pregúntalle algo.
Regresa cuspindo vermes azuis,
limpa o asento cun pano de papel
e senta á espera de que chegue 
o camareiro. Se cadra, non
recibiu a carta que agardaba.
Debe ser triste estar á espera,
como os que perseveran na parada
do autobús, vendo como pasan
as motos nerviosas
sacándolles a lingua.
Atravesa a terraza un home 
que suxeita
unha guitarra enfundada
pero leva escasa pinta de músico.
A música é un animal que vive
dentro de nós e o rostro dese home
semella deshabitado.
Detrás del, outra muller, de trinta
e pico anos, avanza cargada con
obesidade mórbida e a compra
do supermercado.
As súas cadeiras de rinoceronte
articúlanse torpemente, como
os autobuses en días de moito tráfico.
Xa non escoito o que din as tres mulleres
maduras que comparten mesa.
No que a min respecta, a do pelo
louro pode respirar tranquila;
eu só pensei nese día, probablemente
moi próximo, en que as derradeiras
melodías desaparezan tamén 
desta terraza.
E eu con elas.

En Terraza (2017)