From Hand to Heart: Adiviñanceiro Popular Galego

Luns solleiro en Pobra do Caramiñal!

E como no labirinto da biblioteca de Babel, un libro, unha sorpresa, chama a miña atención na Biblioteca Pública Municipal Victoriano García Martí, que é este con ... Adiviñas! 

Para empezar ten unha dedicatoria bonitiña: "A Galicia, país das adiviñas, e a todos os que, con saudade ou morriña, vos sentides identificados coa nosa terra meiga".

Na nosa casa sempre se xogou ás adiviñas, e séguenme divertindo enormemente, como o meu alumnado ben sabe, pois gústame levar adiviñas e enigmas á clase para comezar a quecer as neuronas nos primeiros minutos en canto chegamos á aula.

O libro que vos comento, Adiviñanceiro Popular Galego (2007), é de José Luis Gárfer e Concha Fernández e alén de ser un compendio de adiviñas, ten un coidado prólogo analizando a construcción sintáctica, a esticomitia do nivel fónico e o carácter de alegoría metafórica desta pequeña cantiga. Explica tamén o escenario múltiple onde nace e se acrecenta, os momentos rituais en que se emprega (ou embregaba): nos xogos infantís, magostos, queimadas, esfolladas, muiñadas, fiadeiros e velorios.

E déixovos cunhas xoias adiviñancísticas que atopei, para que fagades traballar tamén a cabeciña, que hai que empezar a semana con enerxía:

1. Leira branca, 

semente moura,

cinco bois 

e a chavella. (p.48)

2. É branca coma a neve,

preta como pez,

fala e non ten boca

anda e non ten pés. (p.303)

3. Branca como a neve

con pretos como o alcatrán;

fala e non ten lingua,

voa e non ten ás. (p.303)

4. Alba como leite,

pintada con romel,

fala sen ter boca,

anda sen ter pés. (p.303)

5. Campo grande,

estrela preta,

cinco bois

e uma carreta. (p.303)

6. Voarei onde me mandes,

sexa onde sexa irei,

inda que non teña ás

inda que non teña pés. (p.304)

7. Nin come,

nin bebe,

nin anda

e pasea

toda España.(p.304)

8. Sou muda por naturaleza,

mais tal non teño comigo,

que, calada, todo digo:

dou gosto e dou tristeza;

porén sou tan desgraciada

que morro esperanzada

e en vivo fogo espiro.(p.304)

9. Falo sen niguén me ouvir,

descubro moitos segredos,

dos crimes fago enredos,

fago chorar, fago rir,

xa camiñei pelo ar,

xa deixei quen me criou

e en calquer parte que estou

en ferro e fogo vou acabar (p.305)

10. Móvome como reloxo,

mais non sou reloxo tal,

a miña raíz espalla,

mais non é cordivexal,

o meu maior amigo

a mim me desexa ver,

o que ele poda sofrer,

eu con ele sofrerei. (p.132)

11. Dele dependen

todos os que o ten,

non os que van,

si os que vén.

Bate sen mas,

fala sen boca, 

nunca saír

pode da toca. (p.132)

SOLUCIÓNS:

1) A man escribindo; 2-8) A carta; 9) A pluma de ave para escribir; 10, 11) O corazón