Letters in Poems: Viúvas dos vivos e As Matrias

Traemos hoxe dous poemiñas de temática similar e imaxes semellantes, inspirados na sección “Viúdas dos vivos, viúdas dos mortos” de Follas Novas (1880) de Rosalía de Castro (1837-1885). O primeiro deles, “Viúvas dos vivos” fai alusión ás cartas e postais escritas polas mulleres con maridos emigrados.  Foi escrito por Manuel Rivas (1957) e atópase na súa colección Do descoñecido ao coñecido. Obra poética (1980-2003).

Teño unha admiración especial por Manuel Rivas desde hai tempo. Con 15 anos leramos no instituto ¿Que me queres amor? (1995) que me encantou –e lembro que era un parecer xeralizado na nosa clase, para que despois se diga que as lecturas obrigatorias sempre son desacertadas – e tamén recordo vívidamente que nunha presentación que fixo en Santiago me adicou o libro e escribiu “A Diana. Resistimos porque soñamos”. Podedes imaxinar o efecto que tivo nunha adolescente. De feito, esas palabras séguenme enfeitizando, así como a obra de Rivas.

O seus últimos libros, “xemelgos siameses” como el os chama, o poemario A boca da terra e a novela O último día deTerranova, son preciosos, cada un na súa liña e complementándose mutuamente. Recoméndovos a súa lectura, pero entretanto quedamos con este poemiña:

VIÚVAS DOS VIVOS

Elas escribían cartas

con abrentes de mel e biscoito

e chegaban postais con vermellos tranvías,

xardíns de acuarela,

cadelos de algodón

e unha parella absurdamente feliz enriba da ponte de

Westminster

E estoutro poema de Celso Emilio Ferreiro (1912-1979), extraído da súa Poesía galega completa (2004) mantén  a figura da viúva de vivo como representación penelopiana de Galicia sometida á crise económica e social ata o punto de obrigar aos seus habitantes á emigración masiva, principalmente á América; e engade tamén ao seu contrapunto, as viúvas dos mortos.

AS MATRIAS

Viúdas de vivos,

-panos de lúa e bágoas-

agardan ós ausentes

que as búsolas levaron

polas duras vereas do desterro,

onde camiña a estirpe esparexida

en busca dos abrentes labradores.

Viúdas de mortos,

noivas de escuros mártires,

irmás dos inocentes,

inmolados á ira,

agardan nos insomnes

arrabales das albas

a que volte a luz restituída